٥ ڕاستی کە پێویستە بە چارەسەرکەرەکەت بڵێیت

هەندێک بابەت دەتوانن قورس بن، بەڵام گرنگە پێداچوونەوەیان بۆ بکرێت. پەیوەندی نێوان نەخۆش و چارەسەرکەر پەیوەندییەکی ناسکە، کە پێویستی بە چاودێری ورد و وردەوردە متمانە دروستکردن هەیە، چونکە کێشە کەسییە قووڵەکان و بنەڕەتییەکان لە ژێر پێداچوونەوە و ئاشکرا بوون بۆ کەسێکن کە بۆ نەخۆشەکە نامۆیە. بە لەبەرچاوگرتنی ئەم بازدانە گەورەیەی ئیمان، لەوە تێدەگەین کە بۆچی زۆر کەس لە سەرەتادا تەنانەت بۆ ئەوەی بەدوای چارەسەرکەرێکدا بگەڕێن دەترسن.

بەڵام بیرۆکەی چارەسەرکەر ئەوەیە کە بۆ ئەوەی ببێتە گوێگر و ڕاوێژکاری تایبەت و نهێنی، دەبێت شوێنێکی ڕاستەقینە و ئاسوودە دابین بکات. چارەسەرکەران ژیانی خۆیان بۆ قسەکردن و ڕێنماییکردنی ڕاستەوخۆی مرۆڤەکان لە ململانێکانی ژیاندا تەرخان کردووە، زۆرجار زیان و ئازاردان و نەخۆشی تاریکترین و ئازاربەخش‌ترینن. ئەوان پشتیوانی دەرەکی، لایەنێکی بێلایەن، بۆ فشارە سەختەکانی خێزان و پەیوەندی و شوێنی کارن.

هەندێک بابەتی باو لە چارەسەرکردندا هەن کە دەتوانن له کاتی پەروەردە کردن یان باس کردن هەستیار بن. بەڵام بە پێچەوانەی خاڵە گرژییەکانی ناو ماسولکەکانی مرۆڤ، زۆرجار ئەو بوارانە زۆرترین پێویستیان بە یارمەتی و دەست‌تێوەردانی ئامانجدار هەیە. بەڵام بەهۆی هەستیارییەوە، هەندێک جار بۆ ئەوەی دان بە هەندێک لەو نیگەرانییە گرنگانەدا بنێت ماوەیەکی درێژتر، تەنانەت چەند مانگێک یان ساڵێکیش دەخایەنێت.

هیوادارم ئەم بابەتە گرنگانە بە جوانی نیشان بدەم بۆ ئەوەی خوێنەران بتوانن زیاتر سەرنجی ڕاستەوخۆیان لەسەر ئەم بابەتانە هەبێت، جا چ بۆ ئەو کەسانەی کە لە چارەسەردان و هێشتا باسیان نەکردووە، یان ئەوانەی بیر لە دەستپێکردنی چارەسەرکردن دەکەنەوە.

ئەگەر هەر پرسیارێکتان هەیە لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکانیش لەگەڵتانین:
پەیجی ئینستاگرامەکەمان
کەناڵی تێلێگرامەکەمان

زەبر و زەنگ و کارەسات

زۆرجار ڕووداوە دڵتەزێن و ئازاربەخشەکانی ژیان بنەما یان هۆکاری سەرەکی بۆ نیشانەکانی‌ترن کە بۆ یە کەم جار لە ئۆفیسی چارەسەرکەردا دەردەکەون. بۆ نموونە شتێکی نامۆ نییە کەسێک بێتە لای و بڵێت کێشەی خەوتنی هەیە و هەست بە دڵتەنگی، تووڕەیی یان دڵەکوتەیەکی زۆر دەکات. بەڵام دوای ماوەیەکی کەم، دەزانن کە کەسێکی ئازیزیان بەم دوایییە کۆچی دوایی کردووە، یان لە تەمەنێکی بچووکدا دەستدرێژی سێکسییان کراوەتە سەر و هەرگیز بە کەسیان نەگوتووە، هەروەها ڕووداوی جددی و ماڵوێرانکەری دیکەیان بۆ هاتووەتە پێش.

تەنانەت کاتێک بە ئاشکرا دان بەو ڕووداوانەدا دەنرێت، زۆرجار پرۆسەی ئاشکراکردنی کۆی ئەو شەپۆل و چینانەی کە لە ڕووداوێکی زیانهێنەر سەرچاوە دەگرن، ڕێگای نزیک بوونەوە لە چاکبوون دیاری دەکات. زەبر و زەنگ دەبێتە فیلێک لە ژوورەکەدا کە هەرگیز نابێت پشتگوێ بخرێت، هەرچەندە پرۆسەی چارەسەرکردنی دەبێت تاکەکەسی بێت و بە خێرایییەکی جێی متمانە و پەسەندکراو بۆ نەخۆشەکە ڕووبدات.

بیروڕای وازوازی بوون و دڵەڕاوکێ

دڵەڕاوکێ کۆمەڵێک هۆکار و ژێرنەخشەکانی بەرفراوان دەگرێتەوە، هەموو شتێک لە هێرشی ترس و دڵەڕاوکێی بەڕواڵەت بێ‌هۆ تا تێکچوونی وازوازی بیروڕاکان، سەپێنراو تا فۆبیای گۆشەگیر (وەک فڕین) دەگرێتە بەر. ئەمەش یەکێکی‌تر لەو هۆکارانەی کە خەڵک ڕوو لە چارەسەرکەران دەکەن. دڵەڕاوکێ حاڵەتێکی ئاڵۆزە کە پەیوەندی بە هەر دوو بارگرانییە بایۆلۆژییە دەمارییەکانەوە هەیە، کە مرۆڤەکان وەڵامی کاردانەوەی لەڕادەبەدەر بۆ دیاردە ترسناکەکان و میکانیزمە ئاڵۆزەکانی بەرگری سۆزداری و دەروونی لە یادەوەرییەکانی ژیانی ڕابردوو یان داینامیکی پەیوەندییەوە پەرەپێدەدەن کە دەتوانن وەک دڵەڕاوکێ دەربکەون.

ئەوەی گرنگە نەخۆشەکان باسی بکەن، ناوەڕۆکی بیرکردنەوەیەکە کە پەیوەندی بە هەر دڵەڕاوکێیەکەوە هەیە، تەنانەت هەر شتێک کە بە شێوەیەکی ناباوەر و بێ بایەخ، بێمانا، ناعەقڵانی، یان ترسناک و ئازاربەخشەکان دەربکەوێت. هەموو ئەم بیرکردنەوە ئۆتۆماتیکیانە (چارەسەری مەعریفی-ڕەفتاری پێی دەڵێن) کە لەگەڵ دڵەڕاوکێدا دەردەکەون، داتایەکی گرنگن کە ئاماژە بە هۆکارێکی بنەڕەتی دەکەن کە پێویستە چارەسەر بکرێت و سەرنجی پێ‌بدرێت.

ئەگەر ڕووبەڕووی ترس و دڵەڕاوکێ بوویتەوە، ئێستا کاتی کردەوەیە! 
بڕۆ بۆ گرتنەوەی جەلەسەی  دەروونشیکاری  و یەکەم هەنگاو بەرەو باشتربوون بنێ!

نیگەرانی سێکسی

یەکێک لە شەرمەزارترین و قورسترین بابەتەکان بۆ خەڵک کە باسی بکەن، کێشەی سێکسییە. تا ڕادەیەک بە لەبەرچاوگرتنی تابۆی کۆمەڵایەتی کۆنەپەرستەکانمان سەبارەت بە سێکس، هەروەها پێشینەکانی ڕابردووی کەسانێک کە سنوورە گونجاوەکانیان خراپ بەکارهێناوە، زۆرکەس بۆ ئەوەی کە ئەم پرسانە لەگەڵ کەسانی نامۆدا باس بکەن هەست بە ئاسوودەیی ناکەن.

بەڵام هەرچەندە زۆرێک لە تیۆرییە ئاشکراکانی زیگمۆند فرۆید سەبارەت بە ڕەگەزنامە لەمڕۆدا بە سەیر و سەمەرە دادەنرێت. بەڵام ئەو سەبارەت بە گرنگی خودی ڕەگەزنامە لە گەشەکردنی مرۆڤدا و چۆنیەتی دەرکەوتنی لە پەیوەندییەکان و دڵەڕاوکێدا هەڵەی نەدەکرد. تەنیا چارەسەرکەرێکی پیشەگەرە کە لەم چوارچێوەیە تێدەگات و فەزای نادادپەروەرانە و بیری کراوە بۆ چارەسەرکردنی ئەم بەشە گرنگەی بوونی مرۆڤ دەپارێزێت. ئامانجیان کردەخوازبوون و پشتیوانی لە نیگەرانییە سێکسییەکانە.

هەستەکان بنەمای ئازاری جەستەیی

بەهۆی تۆمەتە بەردەوامەکان، بەتایبەتی لە هەندێک کولتوور یان نۆرمەکانی ڕەگەزی، سەبارەت بە بەرگەنەگری سۆزداری، و نیگەرانییەکان سەبارەت بە پشتگوێخستنی نیگەرانییە سۆزدارییەکان، هەندێک جار بارودۆخە دەروونییە جددییەکان وەک خەمۆکی و دڵەڕاوکێ لە سەرەتادا وەک پرسێکی جەستەیی دەردەکەون تا سەرنجی ڕاستەوخۆ بۆ لای خۆیان ڕابکێشن.

هەر بابەتێکی پزیشکی ڕاستەقینە سەرەتا دەبێت بە وردی لێکۆڵینەوەی لەسەر بکرێت و بە شێوەیەکی واقیعی لەبەرچاو بگیرێت. بەڵام ئەگەر بەڵگەی پێویست هەبێت کە هۆکاری بنەڕەتی ڕەنگە دەروونی بێت، وەدیهێنانی شوێنێکی متمانەپێکراو و قبووڵکردنی نەخۆش زۆر گرنگە. بۆیە ئەم نەخۆشانە دەتوانن نیگەرانییە بنەڕەتییە سۆزدارییەکان دەرببڕن و هەست بەوە نەکەن کە پشتگوێ خراون (کە ڕەنگە بۆ ئەوان بووەتە هۆی ئەو پێشکەشکردنە سەرەتایییانە).

شتەکان بەم شێوەیە خراپ دەبن

بەبێ گومان کۆتاییهێنان بە ژیان، قورسترین شت بۆ هەندێک هەست یان نیەتی ئاشکرایە. لە کاتێکدا هەندێک لە نەخۆشەکان دەتوانن باسی ئەم بیرکردنەوانە بکەن (خاڵێکی گرنگە بۆ خۆ تێهەڵقوتاندن چونکە بە ڕوونی بۆ یارمەتی هاوار دەکەن)، بەڵام هێشتا زۆرێک لە خۆکوشتنەکان بەبێ ئاگادارکردنەوە ڕوودەدەن.

زۆربەی چارەسەرکەرەکان ڕاستەوخۆ سەبارەت بە ئەم بیرکردنەوە خۆکوژیانە وەک بەشێک لە چاوپێکەوتنەکان بۆ ناسین و دۆزینەوەی کێشەکان پرسیارت لێدەکەن. بەداخەوە زۆر کەس لە ترسی خەواندن لە نەخۆشخانە یان تێنەگەیشتن، یان لەبەر ئەوەی متمانەیان بەو کەسە نوێیە نییە، تەواوی ئەو بیرکردنەوانە ئاشکرا ناکەن. (بێگومان هەندێکی تر بڕیاریان داوە مامەڵەی لەگەڵ بکەن و بە کەس نەڵێن.) ئەگەر دڵنیا نیت، و بیرکردنەوەکانت نزیک یان چڕن، لەوانەیە باشترین چانسی تۆ بێت بۆ ئەوەی هەموو ئەو یارمەتییانە کە دەتوانیت بەدەست بهێنیت و فێر ببن کە بۆ چ شتێک چ خاڵێک بۆ هەڵبژاردن هەیە. تۆ شایەنی ئەم دەرفەتەیت.

لە کۆتاییدا ئامانجی کارکردن لەگەڵ چارەسەرکەر ئەوەیە کە بە شێوەیەکی سەلامەت و پیشەیی مامەڵە لەگەڵ کێشەکانی ژیانتدا بکەیت. ڕەنگە ئەمە تاکە شوێنێک بێت کە بتوانیت بە چاوەڕوانی تایبەتمەندی و بە ئامانجی تێگەیشتن و گەشەکردن باسی بابەت‌گەلێکی سەخت و تابوو بکەیت.

بۆ خوێندنەوەی زیاتر و تێگەیشتنی قووڵتر سەردانی بابەتەکانمان بکەن!
هەروەها بۆ وەرگرتنی ئامۆژگاری تایبەت و تایبەتمەند کاتی ڕاوێژکاریەکەت بگرەوە.

سەرچاوە

ئەم بابەتە بە ناونیشانی «5 Truths to Tell Your Therapist» لە ماڵپەڕی IPA بڵاوکراوەتەوە و لەلایەن گرووپی دەروونناسانی نۆڕینگەی تاو بۆ زمانی کوردی وەرگێڕدراوە.