Table of Contents
یەکێک لە تایبەتمەندیە سەیرەکانی ژیان ئەوەیە کە، بەبێ ئەوەی نیشانەی دەرەکی زۆر گرنگی کێشەکە هەبێت، زۆر کەس لە سەر زەوی دەدۆزرێنەوە کە هیچ هەستێکی خودیان نیە.
بەمەش، مەبەستمان ئەوەیە کە ئەوان بە شێوەیەکی ڕادیکاڵ دڵنیا نین لەوەی کێ دەتوانن بن، چیان دەوێت و دەبێت متمانە بە کێ بکەن. ئەم بەدبەختانە هیچ ناوکێکی جێگیریان نیە. لە پشتەوە، هەمیشە بە بێدەنگی لە خۆیان دەپرسن نەک ‘من حەزم لە چیە؟’ بەڵکو ‘من دەبێت حەزم لە چی بێت؟’؛ نەک ‘من چی پەسەند دەکەم؟’ بەڵکو ‘چی باشە بۆ پەسەندکردن؟’؛ نەک ‘من چی بە پێکەنین دەبینم؟’ بەڵکو ‘کەی دەبێت پێبکەنم؟’ کاتێک بە وردی سەیریان دەکەین، لەوانەیە تێبینی گۆڕانکاریە خێرا، نزیکەی ئارەزوومەندەکان لە بۆچوونەکانیاندا بکەین: ئەوان حەزیان لەم هونەرمەندە یان چاکەت یان بۆچوونی سیاسی هەیە… بەڵام لە ڕاستیدا، نا، ئەوان حەزیان لە یەکێکی تر هەیە، و پاشان یەکێکی تر. ئەوان بە شێوەیەکی ئاشکرا، بەردەوام هاوار دەکەن بۆ جیهانێک کە سەرسامیان دەکات و دەیانترسێنێت: من دەبێت کێ بم؟ چی ڕاستە بیر لێبکەمەوە؟
وێنە لەلایەن پۆلین لۆرۆی لەسەر ئەنسپلاش
ئەم ڕۆحە هەژارانە بە شێوەیەکی گشتی بەرهەمی جۆرێکی تایبەتی منداڵین. کاتێک بچووک بوون، ڕووبەڕووی ژینگەیەک بوونەتەوە کە تایبەتمەندیەکانیان هەرگیز جێگەی بایەخی چاودێرە خۆ-هەڵمژیوەکانیان نەبووە. دایک یان باوک هەرگیز نەیانتوانیوە بۆ ماوەیەک پێداویستیەکانی خۆیان لە لاوە بنێن، بۆ ئاستی منداڵەکە دابەزن و بپرسن: کێیە ئەم ئەندامە نوێیە سەرسوڕهێنەرەی نەژادی مرۆڤ کە یارمەتیم داوە دروستی بکەم؟ مەیلە تایبەتیەکانیان، خۆشەویستیەکان و ڕقەکانیان چین؟ چییان هەیە پێم بڵێن؟
ئەوان زۆر پەشۆکاو و ناسک بوون بۆ ئەم خۆ-نەفیکردنە. نەیاندەتوانی لەگەڵ منداڵەکەدا ڕێکبکەون – و بۆیە منداڵەکە نەیدەتوانی، بە نۆرەی خۆی، لەگەڵ خۆیاندا ڕێکبکەون. چونکە ئێمە تەنها دەتوانین بزانین بیرمان لە چی دەکردەوە ئەگەر، لە ڕۆژە سەرەتاییەکاندا، کەسێک بە شێوەیەکی تەواو ئارامبگرێت بۆ ئاسانکردنی پرۆسەی خۆ-دۆزینەوەی خۆمان؛ ئەگەر کەسێک هاوار نەکات بەسەرماندا و نەڵێت، ‘گاڵتەجاڕ مەبە،’ کاتێک ئێمە بۆچوونێکمان دەربڕی، یان سوود لە هەموو سەرچاوەکانی پێگەیشتن وەرنەگرێت بۆ پێداگرتن لەوەی کە ڕێگای ئەوان تەنها ڕێگایە.
منداڵی بێ-خود دەبێت مامەڵە لەگەڵ خۆپەرستێکدا بکات کە بە سادەیی ناچاری کردوون پەیڕەوی بەرنامەیەکی پێشتر دیاریکراو بکەن: ئەمانە ئەو کتێبانەن کە پێویستە بیر بکەیتەوە سەرسوڕهێنەرن؛ تەنها ڕێگا بۆ ئەوەی کوڕ یان کچێکی باش بیت ئەوەیە کە لەم جۆرە وەرزش یان ئەو بابەتەی قوتابخانە سەرکەوتوو بیت؛ و دواتر، ببیت بە بانکەوان یان ڤێترینەری، و هتد – هەمووی بەبێ ئەوەی بە هیچ شێوەیەک زەحمەت بە خۆیان بدەن تاوەکو بزانن ئەمە چۆن هەستی بۆ کەسە بچووکەکە دروست کردووە کە لە ڕووی بایۆلۆژیەوە بەرنامەڕێژی کراوە تاوەکو خۆشیان بوێت و ڕێزیان لێبگرن. لەمەوە ئەخلاقێک کێشرا: مانەوە پشت بە ملکەچی دەبەستێت. نرخی بوون قوربانیکردنی ناسنامەی ڕاستەقینەی خۆیەتی.
کەسانی بێ-خود دەتوانن زۆر دڵڕفێن بن. شێوازیان دەتوانێت زۆر بە ئەدەب و شیرین بێت. ئەوان دروستکراون بۆ ئەوەی بزانن ئێمە حەزمان لە چیە و بۆ ئەوەی بیگەڕێننەوە بۆمان. ئەوان تەنها خۆیان وا پیشان نادەن کە لەگەڵ بیرکردنەوەی ئێمەدا بڕۆن بۆ چەند خولەکێک؛ ئەوان بە ڕاستی بەدوای جیهانبینی ئێمەدا دەگەڕێن و خۆیان تێیدا ون دەکەن.
بەڵام ئەم کەسانە هەروەها مەترسی گەورەش دروست دەکەن، چونکە هیچ کەسێک واز لە هەستی خۆی ناهێنێت بەبێ ئەوەی بڕێکی زۆری تووڕەیی و ناڕەزایی کۆبکاتەوە. بەڵام ئەمە هەرگیز ناتوانێت بە پاکی دەربکەوێت چونکە دەربڕینی ڕاستگۆیانەی پێداویستیەکانیان هەرگیز شتێک نەبووە کە ئەم کەسە بێ-خودانە ڕێگەیان پێدرابێت مەشقی لەسەر بکەن. یەکەم جار کە ئێمە لەوانەیە فێر بین کە کێشەیەکیان هەیە لەگەڵماندا ئەو کاتەیە کە بووەتە نەزۆکراو.
لەوانەیە زۆرترین لە مەترسیدا بین ئەگەر عاشقی ئەم کەسە ناڕوون، فریودەر، شێوە-گۆڕینانە بین. لە سەرەتادا، ئەوە حەزەکانی ئێمەیە کە دەیانەوێت تێیبگەن؛ ئەوە کتێب و شوێن و خواردنەکانە کە ئێمە حەزمان لێیانە کە بە تایبەتی سەرنجڕاکێشن بۆیان. دەتوانین ڕێگە بە خۆمان بدەین بۆ ساتێکی مەترسیدار لە خۆ-خۆشگوزەرانی: وامان لێدەکرێت هەست بکەین بە سەرسوڕهێنەری و ئەوەندە گومانبار نین بۆ ئەوەی بزانین بۆچی.
تا، لە خاڵێکدا، با دەگۆڕێت. خۆشەویستەکەی-بێ-خود کارێکی نوێ دەست پێدەکات، هاوڕێی جیاواز پەرە پێدەدات، و دەست دەکات بە هەڵسوکەوت لەگەڵ قەرەباڵغیەکدا کە وا دەزانن باشترن. ئەوەی جێگەی پەسەندکردنیان دەگرێتەوە بۆ ئێمە تەنها بێ باکی نەرم نیە، لەوانەیە بێزاری بێت. ئێمە بەلایانەوە وەک جاران سەرسوڕهێنەر نابین، بەڵکو قێزەون دەبین. لەوانەیە بڵێن، ‘تۆ بەڕاستی منت ناناسیت…’ یان ‘تۆ چاوەڕێ دەکەیت من بێ کەموکوڕی بم…’ ئەوان هەست بە بەندکران دەکەن بەو ناسنامە خوازراوەی کە جارێک بە پەرۆشییەوە دەیانویست لە ئێمەوە. تووڕەییەکی بەرچاو لە سیستەمیاندا هەیە – چونکە دەزانن کە کەسێک خودی ڕاستەقینەی ئەوانی سەرکوت کردووە؛ ئەوان بە سادەیی لەبیر دەکەن کە ئێمە نەبووین. ئەوان بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ دەزانن کە ڕێگریان لێکراوە بۆ ئەوەی ببن بە کەسێک کە هەن و ئێمە بەرپرسیار دەکەن لە خنکاندنیان. لەوانەیە بڵێن بە ئاستێکی گاڵتەجاڕی هەرزەکاری سەرەتایی، ‘تۆ کۆنتڕۆڵم دەکەیت،’ کاتێک مەبەستیان بەڕاستی ئەوەیە: ‘من نازانم کێ من. من کۆنتڕۆڵم ڕادەستی تۆ کردووە و ئێستا ناتوانم بزانم چۆن بیربکەمەوە.’ یان، بە قووڵتر، ‘من ناتوانم هێڵی نێوان خۆشەویستی و کۆنتڕۆڵکردن دیاری بکەم چونکە دایک و باوکێک کە دەبوو یەکەمیان بکات زیاتر بایەخی بە دووەمیان دەدا.’ لەوانەیە ببینین وەک بەرد فڕێدراوین. و هێشتا، بە شێوەیەکی پارادۆکسی، لەوانەیە ئێمە زۆر گونجاو بووبین بۆیان: ئەوان تەنها ناتوانن بە شێوەیەکی تەواو دەربارەی ئەوەی کێ بوون بزانن بۆ ئەوەی متمانە بە هەستەکانی یەکەمیان بکەن.
باشترین کار کە دەتوانین بۆ ئەو کەسانە بکەین کە خودیان لێ نکۆڵی کراوە ئەوەیە ئاماژە بە ئەوە بکەین کە ئێمە، وەک دایک و باوکیان جاران، تەنها لەوێ نین بۆ ئەوەی کۆمەڵێکی تری بۆچوونیان بەسەردا بسەپێنین. ئێمە داوا ناکەین دەنگدانەوەی ئێمە بن. ئێمە دەمانەوێت کەسێک بناسین کە هەرگیز ڕێگەیان پێ نەدراوە بیدۆزنەوە؛ ئێمە پەرۆشین بۆ ئەوەی شتێکی زۆر سەیر و بێوێنە بکەین: بە تەواوی بیانناسین.
ئەم بابەتە وێرگێڕاوی بابەتێکی ماڵپەڕی school of life کە نووسەرانی تاو وەڕیان گێڕاوەتەوە
